O chomikach, wydawałoby się, że wiemy już wszystko. Przecież większość z nas miała je w dzieciństwie w swoim domu. A jednak, mimo takiej powszechności, potrafią nas zaskoczyć, chociażby swoją budową anatomiczną
Chomiki mają co najmniej 6 źródeł wydzielin chemicznych, które są wykorzystywane na wolności w znakowaniu terenu oraz komunikacji międzyosobniczej. Chomiki dżungarskie, campbella, hybrydy (mieszanki dżungarów oraz campbelli), oraz Roborowskiego mają łojowy gruczoł zapachowy umiejscowiony na brzuchu. Ten gruczoł czasem na skutek zanieczyszczenia np. pyłem ze ściółki lub nagromadzenia się wydzieliny, ulega zatkaniu i wymaga oczyszczenia.
Zdarza się również, że zachodzi proces nowotworowy, gdzie wymagane jest opracowanie chirurgiczne zmiany.
Chomiki syryjskie nie mają gruczołu na środku brzucha, one mają 2 gruczołki po bokach ciała. Gruczoły boczne to wytwory skóry zbudowane z gruczołów łojowych, które wytwarzają wydzielinę w odpowiedzi na męskie hormony płciowe - androgeny. Skóra w miejscu gruczołów jest ciemno-pigmentowana, zdarza się, że sierść w tym miejscu jest dłuższa, lub wręcz odwrotnie, jest wytarta i widać łyse placki. Kiedy samiec jest pobudzony hormonalnie (seksualnie), sierść na tych gruczołach staje się mokra/tłusta. Czasem może pojawić się świąd. Samiczki również mają gruczoły łojowe boczne, natomiast są one znacznie mniej wyrażone niż u samców, a wydzielanie tych gruczołów związane jest z ich cyklem rujowym.
Chomiki chińskie, jako jedyne, mają oba rodzaje gruczołów: gruczoł zlokalizowany na brzuchu, oraz bardzo niewielkie gruczoły zapachowe na bokach ciała.
Wszystkie chomiki mają gruczoł piżmowy, zlokalizowany w kącikach ust. Wydzielina gruczołu piżmowego ma bardzo charakterystyczny, silny zapach. Służy on do oznakowania pożywienia gromadzonego w workach policzkowych.
Gruczoły Hardera, to gruczoły które również mają wszystkie chomiki, ale również niektóre gryzonie, np. myszy, szczury, myszoskoczki. Gruczoły Hardera to barwnikowe gruczoły łzowe zlokalizowane za gałkami ocznymi. Wydzielina z tych gruczołów jest bogata w lipidy (tłuszcze) i porfiryny(czerwona substancja wygląda jak czerwone łzy lub krew), która nawilża oczy i powieki. Dodatkowo pełni funkcję odpowiedzi immunologicznej, funkcję termoregulacyjną (u myszoskoczków i chomików). Stwierdzono, że wydzieliny gruczołów Hardera pełnią funkcję feromonalną u chomików, myszoskoczków i prawdopodobnie u szczurów. Nadprodukcja porfiryny jest niespecyficzną odpowiedzią na stres, ból, chorobę lub złą dietę. Dlatego, często jak zwierzak źle się czuje, właściciele odwiedzają lecznicę weterynaryjną, z problemem tzw. krwawych łez u podopiecznego. U chomików syryjskich zauważono dymorfizm płciowy tego gruczołu, okazuje się, że samice wydzielają znacznie więcej porfiryny niż samce.
Płatki uszu chomików oraz skóra za uszami jest bogato usiana gruczołami łojowymi. Te gruczoły są praktycznie niewidoczne gołym okiem, są podobne do ludzkich gruczołów łojowych. Samce mają znacznie większe gruczoły, ponieważ są one zależne od androgenów – czyli męskich hormonów płciowych.
Chomiki oznaczają teren również za pomocą kału i moczu. U samic czasami można zaobserwować wypływ z pochwy. W zależności od cyklu rujowego zmienia się skład, oraz zapach wydzieliny z pochwy.
Fascynującym jest fakt, że tak mały, kiludziesięciogramowy gryzoń, ma aż tyle metod do komunikacji społecznej za pomocą zapachu. Obserwujcie swoje chomiki i ich gruczoły. Jeśli niepokoi Was ich wygląd, koniecznie pokażcie je swojemu lekarzowi weterynarii.
Na podstawie:
1./ Wynne-Edwards KE, Surov AV, Telitzina AY (1992) Field Studies of Chemical Signaling: Direct Observations of Dwarf Hamsters (Phodopus ) in Soviet Asia. W: Doty RL, Müller-Schwarze D. (red.) Chemical Signals in Vertebrates 6. Springer, Boston, MA.
2./ Miedel EL, Hankenson FC. Biologia i choroby chomików. Laboratoryjna medycyna dla zwierząt . 2015; 209-245. doi: 10.1016 / B978-0-12-409527-4.00005-5
3./ HAMSTER EAR MODEL FOR S EBACEOUS GLANDS GERD PLEWJG. M. D., AND CHRISTOPH LUDERSCHMIDT, M.D. DPpartment of Dermatology. University of Munich. M unic·h. West Germany
4./ "The Hamster Ear Sebaceous Glands. I. Examination of the Regional Variation by Stripped Skin Planimetry" - JONATHAN R. MATIAS, M.S. AND NORMAN 0RENTREICH, M.D., F.A.C.P.