Artykuł przygotowany przez junoo:
CUKRZYCA - podstawowe informacje

Definicja: Cukrzyca (Diabetes mellitus)

Cukrzyca jest to choroba metaboliczna, charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) powstałą na skutek zaburzenia syntezy, uwalniania i transportu, a także działania insuliny. Insulina jest hormonem wytwarzanym przez endokrynne komórki trzustki – komórki B - beta wysp Langerhansa i uwalniana jest do krwi w celu obniżenia poziomu glukozy. Antagonistą glukozy jest glukagon, ma on działanie przeciwne do insuliny, podnosi stężenie glukozy we krwi. Glukagon jest hormonem wytwarzanym przez komórki A - alfa wysp Langerhansa.

W zdrowym organizmie, gdy wzrasta poziom węglowodanów, hamowane są komórki A, a pobudzane komórki B do wytwarzania insuliny. Insulina z krwią wędruje po organizmie, wyłapując cząsteczki glukozy i zatrzymując je na terenie wątroby, gdzie przekształcane są do glikogenu.
W czasie gdy spada poziom cukru we krwi, hamowane są komórki B, a pobudzane komórki A do wytwarzania glukagonu. Ten z kolei wędruje do wątroby, rozbija glikogen do cząsteczek glukozy, które z powrotem trafiają do układu krążenia.

Gdy insuliny jest za mało, jej budowa jest nieprawidłowa lub jej transport jest niewłaściwy dochodzi do choroby metabolicznej - cukrzycy. Nie jest to choroba występująca tylko u ludzi, coraz częściej spotykana jest wśród zwierząt.
U nich podobnie jak u ludzi wyróżnia się 2 typy cukrzycy:

Pierwotna cukrzyca:
I typ - cukrzyca insulinozależna ( nie ma lub jest za mało insuliny)
II typ cukrzyca niezależna od insuliny ( uszkodzony jest transport insuliny lub nie działa ona na komórki).

Wtórna cukrzyca:
Z powodu nadprodukcji antagonistycznych hormonów

Typowe objawy (pamiętajmy, że nie zawsze występują wszystkie, już jeden z nich już powinien nas zaniepokoić!):
- zwiększone pragnienie i oddawanie moczu
- osłabienie, skłonność do szybkiego zmęczenia, apatia
- skłonność do infekcji
- długotrwałe gojenie się ran oraz powolne wchłanianie się tzw. siniaków
- choroby oczu, retinopatia, zmętnienie soczewki (zaćma = szare oko), bez prawidłowej diety prowadzą do pełnej ślepoty.

Leczenie:
- podawanie insuliny (w skrajnych sytuacjach)
- ubogi w cukier pokarm, stosowanie odpowiednich suplementów diety (topinamur, cykoria, pokrzywa)
- leczenie operacyjne chorób oczu ( trudne do przeprowadzenia u gryzoni )

Cukrzyca jest chorobą niewyleczalną. Można tylko zatrzymać jej rozwój, osłabić objawy.


-------------------------------------------------

Artykuł przygotowany przez Jacka:

CUKRZYCA u koszatniczki - przyczyny hormonalne
Odmienna budowa insuliny i glukagonu

Trochę teorii z zakresu przyczyn powstawania cukrzycy u koszatniczek. Być może nieco zbyt hermetyczne i naukowe, ale chyba warto podrążyć temat. Mam nadzieję, że informacje z kilku podanych niżej źródeł dobrze przełożyłem. Proszę o ewentualne uwagi.

-----------------------


Koszatniczki należą do gryzoni z podrzędu jeżozwierzowce (Hystricomorpha), w skład którego wchodzą dwa klady: Caviomorpha (gryzonie z Ameryki Południowej) i Phiomorpha (gryzonie z Afryki). Wieloletnie obserwacje badania naukowców wykazały, że organizmy wszystkich jeżozwierzowców mają wspólną charakterystyczną cechę. A mianowicie, ich insulina ma strukturę odmienną od budowy insuliny gryzoni (spoza Hystricomorpha), ale także od insuliny innych ssaków. Funkcjonuje w zupełnie inny sposób. Jednym z przejawów tej odmienności jest fakt, że insulina Hystricomorpha (a więc i koszatniczki) w procesie kontroli poziomu glukozy we krwi wykazuje aktywność tylko w 1-10% w stosunku do aktywności tego hormonu u innych ssaków [A][D]. To sugeruje, że organizm koszatniczki nie potrafi regulować poziomu cukru we krwi, albo ten mechanizm jest odmienny[D].

Co więcej, u koszatniczki odmiennie funkcjonuje także glukagon, czyli polipeptydowy hormon wytwarzany przez komórki A (α) tzw. wysp trzustkowych[C]. Hormon ten także ma znaczenie w gospodarce węglowodanowej, bowiem stymuluje wzrost stężenia glukozy we krwi, co jest działaniem antagonistycznym w stosunku do insuliny. Prawdopodobnie przyczyną odmienności insuliny i gloukagonu była jakaś forma presji ewolucyjnej tych hormonów we krwi Caviomorpha[A].

Prawdopodobnie zarówno cząsteczka glukagonu, która nie występuje u koszatniczek[D] jak i insulina[C] są równoważone wyższym poziomem substytucji synonimicznych (aminokwasów) które mają wpływ na fizjologię. Prawdopodobnie koszatniczki mogą kompensować niski poziom insuliny poprzez zwiększenia ich stężenia we krwi[D], lub insulina koszatniczki jest wolniej rozkładana i ma w konsekwencji dłuższy okres aktywności niż u innych ssaków. Możliwe także, że koszatniczka ma więcej receptorów wiążących insulinę, lub są one inaczej zbudowane [D]. W konsekwencji koszatniczki w inny sposób i w innym stopniu tolerują poziom cukru we krwi niż inne ssaki.


grafika: źródło - Rhcastilhos (Wikicommons)

Organem koszatniczki, który jest szczególnie wrażliwy jest jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego, w postaci zgrupowania (skupiska) komórek występujących i rozrzuconych w miąższu trzustki. Są to tak zwane wysepki Langerhansa. U koszatniczki są one podatne na odkładanie się złogów skrobiawicy (amyloidozy)(A)(B). Jest to schorzenie polegające na pozakomórkowym odkładaniu różnych rodzajów biologicznie nieaktywnego białka. Uszkodzenie lub zniszczenie wysepek trzustkowych, wpływa na zmniejszenie produktywności organu i prowadzi do powstania cukrzycy.

Dlatego koszatniczki mogą dość łatwo zachorować na cukrzycę(A)(B). Dlatego też dieta koszatniczki powinna zawierać jak najmniej węglowodanów (cukrów).

Naukowcy wysuwają hipotezę, że cukrzyca koszatniczek jest kombinacją problemów genetycznych i odmiennej regulacji.

Na podstawie:
A) Masahiro Nishi, Donald F. Steiner (1990) 'Cloning of complementary DNA's encoding islet amyloid polypeptide, insulin and glucagon precursors from a New World rodent, the degu, Octodon degus.' Molecular Endocrinology, 4 (8): 1192-8.
B) Brown, C. and Donnelly, T. (2001) 'Cataracts and reduced fertility in degus (Octodon degus): Contracts secondary to spontaneous diabetes mellitus.' Lab Animal (NY), 30 (6): 25-6.
C) Juan C. Opazo, R. Eduardo Palma, Francisco Melo, and Enrique P. Lessa. (2005) 'Adaptive evolution of the insulin gene in Caviomorph rodents.' Molecular Biology and Evolution, 22 (5): 1290-1298
D) Opazo, J., Soto-Gamboa, M. and Bozinovic, F. (2004) 'Blood glucose concentration in caviomorph rodents.' Comparative Biochemistry and Physiology A, 137: 57-64.

-------------------------------------------

Artykuł autorstwa dr n. wet. Jerzego Ziętka oraz Agaty Chrostek (studentki weterynarii) z Ambulatorium Drobnych Ssaków UP w Lublinie
Artykuł umieszczony za zgodą ww.

Cukrzyca u koszatniczek.

Koszatniczka to gryzoń należący do rodziny koszatniczowatych. Miejscem pochodzenia tych gryzoni jest Chile. W naturze zamieszkują obszary półpustynne, ubogie w zieloną roślinność. Dlatego w toku ewolucji ich układ pokarmowy przystosował się do "przetwarzania" ubogiego i mało zróżnicowanego pokarmu. Na tych trudnych terenach koszatniczki nie mają zbyt bogatego menu: suche trawy (traktowane jako odpowiednik siana), zasuszone części roślin obfite w drogocenny błonnik, od czasu od czasu natrafią na jakiegoś pysznego owada, którego z chęcią spożyją.
Wydawać się by mogło, że ich dieta jest monotonna, nudna. Dlatego kochający właściciel chcąc okazać swoją miłość od pupila daje mu różne smakołyki. Problem łapczywej koszatniczki jest taki, że zje wszystko co dostanie... Praktycznie nie ma produktów, które nie zasmakowałyby temu niewybrednego smakoszowi. A to niestety jest dla nie zgubą i niesie za sobą duże (czasem wręcz śmiertelne) niebezpieczeństwo.
Z nieznanych przyczyn koszatniczki mają poważne problemy z przyswajaniem niektórych cukrów prostych. Wskutek spożywania dużej ilości cukrów koszatniczka może zachorować na cukrzyce, prowadzącą często do zaćmy, która ostatecznie może skutkować ślepotą.

Ale co to właściwie jest ta cukrzyca?
Cukrzyca jest to choroba, w której występują zaburzenia syntezy, uwalniania i transportu, a także działania insuliny. Insulina jest wytwarzana przez endokrynne komórki trzustki, które produkują hormony, dalej uwalniane do krwi. Hormon ten obniża poziom glukozy w krwi. Dlatego gdy w organizmie koszatniczki przestaje być uwalniana insulina poziom cukru nie jest przez nic regulowany i staję się coraz wyższy i wyższy.

Jakie objawy powinny zaniepokoić właściciela i zmotywować go do odwiedzenia lekarza weterynarii?
Główne objawy cukrzycy:
-najpierw zwierze więcej pije i więcej sika (polidypsja i poliuria) . Jest to typowe przy cukrzycy - organizm w ten sposób radzi sobie z nadmiarem cukru – wydala go z moczem.
- pojawianie się zaćmy na oczach - nadmiar glukozy we krwi sprawia, że naczynia siatkówki oka stają się kruche, niedokrwione i rozszerzone. Wystąpienie zaćmy jest już jednak sygnałem, że cukrzyca jest dość zaawansowana.
- ospałość, która jest wynikiem wahań poziomu cukru we krwi bądź wystąpieniem kwasicy ketonowej.

Rozpoznanie:
Rozpoznanie choroby powinno opierać na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu z właścicielem, badaniu klinicznym pacjenta oraz badaniach dodatkowych w postaci badaniu biochemicznych krwi (oznaczeniu poziomu glukozy w surowicy) oraz badaniu moczu.

Leczenie:
Dieta cukrzyka przede wszystkim powinna być bogata w białko i błonnik. Błonnik utrudnia wchłanianie się cukru oraz tłuszczu jelit do organizmu. Sprawia więc, że mniej go się przedostaje i znacznie wolniej.
Dieta powinna być także uboga w tłuszcze. Za to dość bogata w witaminy i minerały, bo tych właśnie zwierzątko pozbywa się wraz z częstym oddawaniem moczu.
Dieta cukrzyka powinna zawierać mało cukrów prostych które powodują raptowne i wysokie skoki poziomu cukru we krwi.
Powinna opierać się na samym sianie, ziołach i dobrym granulacie.
Ważne jest także to, aby zapewnić naszemu cukrzykowi dużo ruchu.

Należy pamiętać, że zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć! Koszatniczka będzie szczęśliwym zwierzakiem, nawet wtedy gdy nie będzie dostawała słodkich dropsów. Najszczęśliwsza koszatniczka to taka, która żyje zgodnie za swoją natura.