Choroby stomatologiczne to jedne z najczęstszych przypadłości, które dotyczą gryzoni, dlatego pomyślałam, że warto, aby każdy właściciel wiedział, co kryje się w pyszczku koszatniczki.

Wszystkie gryzonie mają po jednej parze zębów siecznych w szczęce i żuchwie. Chociaż siekacze nieznacznie różnią się kształtem, kolorem i grubością, są one stale rosnące u wszystkich gatunków gryzoni.
Gryzonie pozbawione są kłów, a w ich miejscu znajduje się diastema, czyli przestrzeń między zębami.
Głęboko w pyszczku znajdują się zęby policzkowe. Trudne, wręcz niemożliwe jest rozróżnienie zębów przedtrzonowych od trzonowych, dlatego nazywane są one zębami „policzkowymi”. Czasem można je zaobserwować u gryzoni podczas ziewania.

Koszatniczki mają łącznie 20 zębów. Umownie zęby policzkowe zostały podzielone na 1 przedtrzonowiec oraz 3 zęby trzonowe w każdej arkadzie szczęki i żuchwy. Wzór zębowy u koszatniczek przedstawia się następująco:
3101 I 1013 - szczęka
3101 I 1013 - żuchwa

(Czyli od lewej:
3 zęby trzonowe, 1 ząb przedtrzonowy, 0 kłów, 1 siekacz
pionowa kreska to oś ciała i dalej 1 siekacz, 0 kłów, 1 przedtrzonowe i 3 trzonowe)

Koszatniczki mają szkliwo koloru pomarańczowego. Siekacze są pokryte szkliwem tylko na powierzchni zewnętrznej - wargowej, dlatego patrząc z boku na siekacze koszatniczki od strony zewnętrznej są pomarańczowe a od wewnątrz - białe.
U młodych osobników kolor szkliwa nie jest tak intensywny jak u zwierząt starszych. Początkowo zęby są białe, później żółte, aż osiągną intensywnie pomarańczową barwę.
Białe, jasne zęby u dorosłych koszatniczek należy uznać za anomalię, spowodowaną nieprawidłową dietą lub złym stanem zdrowia zwierzęcia.

Czaszka koszatniczki, widok z przodu:

The skull of O. degus (in front) [<a href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0">CC BY-SA 3.0</a>], by Pavel Zuber (http://www.biolib.cz/en/image/id31990/), from Wikimedia Commons[/size]

Czaszka koszatniczki, widok z profilu:

Octodon degus skull (profile) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], by Pavel Zuber (http://www.biolib.cz/en/image/id31989/), from Wikimedia Commons[/size]

Zęby koszatniczek są stale-rosnące. Rosną nie tylko siekacze, ale również zęby policzkowe. U zdrowych zwierząt, z prawidłowym zgryzem, zęby systematycznie się ścierają i nie sprawiają problemów stomatologicznych. Niestety często na skutek wad genetycznych czy uszkodzeń mechanicznych dochodzi do mikroskopijnych zmian w układzie żuchwa-szczęka, przez co ścieranie jest zaburzone. Zęby przerastają raniąc policzek lub język zwierzaka, przez co ten odmawia pobierania pokarmu. Ważne jest aby podczas profilaktycznych wizyt u weterynarza, lekarz obejrzał nie tylko siekacze, ale również zajrzał głęboko do pyszczka w celu zbadania długości reszty zębów.

ANOMALIE ZĘBÓW

Siekacze
-> biały odcień szkliwa u dorosłego osobnika – niedobory mineralne, wynik złej diety lub choroby
-> skrzywienia, zęby rosnące na boki lub na krzyż – wymagają kontroli weterynaryjnej, możliwe, że będą wymagały regularnego przycięcia przez lekarza, ponieważ nie będą się prawidłowo ścierać
-> zbyt długie siekacze żuchwy (dolne), czasem rosnące aż po dziurki do nosa lub skręcają się i mijają górne siekacze kierując się do wewnątrz utrudniając pobieranie pokarmu. Powodem tego jest nieprawidłowy zgryz, który uniemożliwia prawidłowe ścieranie się zębów. - konieczna wizyta u lekarza weterynarii
-> zbyt długie siekacze szczęki (górne) również mogą zawijać się do środka lub przerastać zbyt mocno w dół – konieczna interwencja lekarza weterynarii

Zęby policzkowe:
Choć ich nie widać, to one są stanowią najczęstsze problemy stomatologiczne u koszatniczek. Mikrouszkodzenia szczęki lub żuchwy, zmiany genetyczne w wyniku których dochodzi do zmian budowy anatomicznej kości głowy, niedobory żywieniowe, itd. powodują, że zęby te nie ścierają się prawidłowo. Ich zgryz nie jest prawidłowy, przez co powierzchnie nie nachodzą się i dochodzi do przerostów całych lub części koron.
-> W zależności od skrzywienia, zęby policzkowe żuchwy mogą przerastać od strony języka tworząc tzw. mosty. W początkowym stadium mogą nieznacznie ranić język, niestety zaniedbanie może prowadzić do ograniczonej ruchomości języka.
-> Zęby policzkowe żuchwy przerastające od strony policzkowej, kaleczą go tworząc tzw. kieszonki, które często objęte są stanem zapalnym.
-> Tak samo zęby policzkowe szczęki rosnąc w stronę policzka, czy też w stronę języka prowadzą bolesnych stanów zapalnych tkanek miękkich.

Każda niechęć do jedzenia, nadmierne dłubanie łapką w pyszczku, zbyt duża ilość okruszków, powolne jedzenie, ślinienie się lub nieprzyjemny zapach z pyszczka powinna nam zasugerować problemy stomatologiczne i koniecznie powinniśmy to skontrolować u lekarza weterynarii specjalizującego się w stomatologii gryzoni.

Przerośnięte zęby policzkowe koszatniczki, widoczny stan zapalny na języku

Octodon degus oversized molars [CC BY 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], by Leo Viëtor, from Wikimedia Commons[/size]

Złamane zęby sieczne:
-> Najczęściej zauważamy to, gdy koszatniczka nie może przyjmować pokarmu. Niekiedy można zaobserwować małe krwawienia. Zwykle nie wymagają leczenia, po prostu po kilku tygodniach/miesiącach odrasta nowy ząbek. Warto jednak, aby lekarz obejrzał miejsce po zębie i w razie potrzeby wyjął resztę pękniętego zęba, jeśli się ruszał lub był pęknięty. Inaczej może dojść do stanu zapalnego i powstania ropni. W niektórych przypadkach, gdy dojdzie do nieprawidłowego ustawienia zębów lub przeciwległe zęby zaczynają nadmiernie wyrastać musimy udać się do lekarza w celu korekty za długiego zęba.

Przerost wierzchołków zębów ("korzeni"):
-> Oprócz przerostów koron zębowych, warto pamiętać o możliwości przerostu "korzeni".Pierwszym objawem takiego przerostu zębów szczękowych (górnych) może być wypływ z nosa lub oczu. Wierzchołki zębów dolnych wrastają w żuchwę. Kiedy to nastąpi, można wyczuć twarde, okrągłe wypukłości na gałęzi żuchwy - jej dolnej powierzchni.
-> Aby w pełni to zdiagnozować, konieczne jest wykonanie zdjęć rentgenowskich w kilku projekcjach.
-> W początkowym stadium możliwe jest usunięcie zęba wraz z przerastającym korzeniem. Niestety w zaawansowanym stadium, gdy kości szczęki/żuchwy są zniszczone, zwierzę odmawia pobierania pokarmu, nie ma komfortu życia - konieczna jest eutanazja zwierzęcia.


WIZYTA U SPECJALISTY
-> Najważniejsza sprawa – upewnijmy sie, że nasz lekarz weterynarii leczy drobne ssaki i będzie w stanie nam pomóc.
-> Zazwyczaj problem z zębami dotyczy zębów policzkowych. Sama ocena i skrócenie siekaczy, nie rozwiąże problemu. Zwierzaka trzeba znieczulić i dokładnie obejrzeć jamę ustną. Zęby gryzoni są inaczej zbudowane i unerwione niż zęby ludzi. Obcięcie zęba u koszatniczki jest czymś podobnym jak obcięcie paznokcia u człowieka. Nie boli, jeżeli zrobimy to w odpowiednim miejscu oraz odpowiednimi narzędziami.
-> Przez temperament i ruchliwość pacjentów, takie zabiegi trzeba wykonywać w znieczuleniu ogólnym. W niektórych przypadkach trzeba takie zabiegi powtarzać nawet co miesiąc. Wszystko zależy od zaawansowania wady stomatologicznej i umiejscowienia jej. Ryzyko znieczulenia zawsze istnieje, zwłaszcza u starszych zwierząt, ale doświadczony lekarz bez problemu sobie i z tym sobie poradzi.

Po korekcie zębów często zwierzaki od razu chętnie przyjmują pokarm i chrupią nawet najtwardsze smakołyki. Jednak każde zwierzątko jest indywidualnym przypadkiem i nie zawsze jest tak jakbyśmy chcieli. Wtedy należy zaopatrzyć się w karmę ratunkową dla gryzoni roślinożernych i dopóki nie zacznie samodzielnie jeść, musimy podawać rozpuszczony pokarm przez strzykawkę.

..........................
autor: junoo